Hieronder
staan teksten en beelden waarin ik mensen, gebeurtenissen, kunst en werk via teksten en beelden met elkaar verbind. Hierin probeer ik uitdrukking te geven aan de grote onderlinge verbondenheid die ik in het
leven ervaar.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Rijkdom
Kinderen
Palmpasen
De zon schijnt
Een haag van ouders
Van de ingang tot de schooltuin
Juffen, kinderen
Al zingend
Kleurige slingers
wapperend in de wind
Een broodhaan op een stok
Mijn stralende kleuter helemaal achteraan als grote kleuter
met zijn stok in de ene en een jongere kleuter aan de andere hand. Daar gaan ze
al zingend over de hei.
Terug in de kleutertuin staan lange tafels gedekt met
lekkers. Een smeuïg donkerbruin hart lonkt mij.
Zingen, eten, spelen een verrassend gesprek met een andere
ouder.
Even bestaat er geen tijd en is er alle tijd. Mijn oudste
uit de eerste klas zoekt ons op met háár palmpasenstok. Dan is het zeker al
tijd?
Heel langzaam druppelt het uit.
In de schooltuin wordt geplant, door een hogere klas. Op het
schoolplein zit er een klas al zingend te spinnen in de zon. Een grote berg schors,
kinderen met scheppen, emmers en kruiwagens leven zich uit; de vierde klas
neemt het waar voor meester Frans. Mijn kinderen sluiten zich spontaan aan. Ik
mag wachten tot na half drie. Genietend van het genieten van mijn kinderen van
de volle rijkdom van ons onderwijs.
Esther Sluiter
Hilversum, 14 april 2014
Eén dag in de week werk ik als activiteitenbegeleider in een verpleeghuis in Amsterdam. Vanuit die functie bezocht ik in maart het symposium ‘Lees-tekens’ – levenskunst van mensen
met dementie en postte onderstaand blog op ons intranet.
In een vraaggesprek na de vertoning van de film ‘Lees-tekens’ vertelde verpleeghuisarts Bert Keizer over het onbegrip dat hij in zijn kennissenkring vaak ontmoet over zijn keuze voor het werken in een verpleeghuis. Voor degenen die zelf niet in de zorg werken schijnt het volgens hem een sukkelige beroepskeuze te zijn. Op feestjes ervaart hij dat zijn werk in het verpleeghuis niet echt een lekker gespreksonderwerp is. In de film ‘Lees-tekens’ zag hij echter het middel om zijn vrienden en bekenden te laten inzien wat er juist zo geweldig is aan het werken in een verpleeghuis.
Deze film maakt mij ook extra trots op ons werk in het verpleeghuis. Ze laat zien dat ons werk het verschil maakt voor onze bewoners. De film laat zien dat er ook door mensen met dementie nog van het leven genoten wordt. Mede dankzij vereende krachten van medewerkers met aandacht, geduld, humor, muzikaliteit, taalgevoel, inlevingsvermogen en medemenselijkheid is er sprake van echt contact waar over en weer van genoten wordt.
Dat ik niet de enige was die geraakt werd door de film, bleek uit het grote enthousiasme en de passie waarmee de verzorgenden die deelnamen aan het vraaggesprek na de filmvertoning spraken over hun werk met de bewoners op de pshycho-geriatrische afdelingen van verpleeghuizen in Amsterdam Zuidoost.
Enthousiasme werkt aanstekelijk en vandaag deed ik mijn werk met de bewoners van de psychiatrische afdeling met nog meer plezier dan ik anders al doe. Mijzelf vergetend, heb ik gezongen en gedanst met onze bewoners tijdens ons muzikale voorjaarsprogramma. Samen met mijn collega’s van de muziek en de geestelijke verzorging, met vier enthousiaste jonge stagiaires en twee fantastische vrijwilligers hebben we de bewoners een plezierige middag bezorgd. En minstens net zo belangrijk: de bewoners gaven mij een even groot plezier terug! Later op weg terug naar huis, zat ik nog met een grote niet van mijn gezicht af te poetsen glimlach in de trein!
Ik geef het vuurtje graag door. Ik wil daarom het boek, de film en de bijbehorende rondreizende expositie van Paula Irik en Irene Kruijssen aan iedereen van harte aanbevelen. Het zichtbaar maken van de onbetaalbare waarde van ons werk, is inspirerend voor onze werkmotivatie. Bovendien geloof ik dat wijzelf als zorgmedewerkers bij kunnen dragen aan het keren van het tij van cynisme, controlezucht, wantrouwen in de samenleving en de politiek, dat blijkt uit de voorgenomen bezuinigingsronde. Laten wij daarom ons enthousiasme over ons werk met elkaar delen. En laten we onze passie voor de zorg op feestjes en partijen niet langer onder stoelen of banken steken!
Esther Sluiter
Amsterdam, maart 2014
boek Paula Irik: lees-tekens - levenskunst van mensen met dementie
In een vraaggesprek na de vertoning van de film ‘Lees-tekens’ vertelde verpleeghuisarts Bert Keizer over het onbegrip dat hij in zijn kennissenkring vaak ontmoet over zijn keuze voor het werken in een verpleeghuis. Voor degenen die zelf niet in de zorg werken schijnt het volgens hem een sukkelige beroepskeuze te zijn. Op feestjes ervaart hij dat zijn werk in het verpleeghuis niet echt een lekker gespreksonderwerp is. In de film ‘Lees-tekens’ zag hij echter het middel om zijn vrienden en bekenden te laten inzien wat er juist zo geweldig is aan het werken in een verpleeghuis.
Deze film maakt mij ook extra trots op ons werk in het verpleeghuis. Ze laat zien dat ons werk het verschil maakt voor onze bewoners. De film laat zien dat er ook door mensen met dementie nog van het leven genoten wordt. Mede dankzij vereende krachten van medewerkers met aandacht, geduld, humor, muzikaliteit, taalgevoel, inlevingsvermogen en medemenselijkheid is er sprake van echt contact waar over en weer van genoten wordt.
Dat ik niet de enige was die geraakt werd door de film, bleek uit het grote enthousiasme en de passie waarmee de verzorgenden die deelnamen aan het vraaggesprek na de filmvertoning spraken over hun werk met de bewoners op de pshycho-geriatrische afdelingen van verpleeghuizen in Amsterdam Zuidoost.
Enthousiasme werkt aanstekelijk en vandaag deed ik mijn werk met de bewoners van de psychiatrische afdeling met nog meer plezier dan ik anders al doe. Mijzelf vergetend, heb ik gezongen en gedanst met onze bewoners tijdens ons muzikale voorjaarsprogramma. Samen met mijn collega’s van de muziek en de geestelijke verzorging, met vier enthousiaste jonge stagiaires en twee fantastische vrijwilligers hebben we de bewoners een plezierige middag bezorgd. En minstens net zo belangrijk: de bewoners gaven mij een even groot plezier terug! Later op weg terug naar huis, zat ik nog met een grote niet van mijn gezicht af te poetsen glimlach in de trein!
Ik geef het vuurtje graag door. Ik wil daarom het boek, de film en de bijbehorende rondreizende expositie van Paula Irik en Irene Kruijssen aan iedereen van harte aanbevelen. Het zichtbaar maken van de onbetaalbare waarde van ons werk, is inspirerend voor onze werkmotivatie. Bovendien geloof ik dat wijzelf als zorgmedewerkers bij kunnen dragen aan het keren van het tij van cynisme, controlezucht, wantrouwen in de samenleving en de politiek, dat blijkt uit de voorgenomen bezuinigingsronde. Laten wij daarom ons enthousiasme over ons werk met elkaar delen. En laten we onze passie voor de zorg op feestjes en partijen niet langer onder stoelen of banken steken!
Esther Sluiter
Amsterdam, maart 2014
boek Paula Irik: lees-tekens - levenskunst van mensen met dementie
Prachtig
Gedicht dat ik schreef na de gezinsretraite in de traditie van Tich Nhat Hanh op het Drentse platteland waar een groot gevoel van verbinding met andere mensen ontstond.
Prachtig
Esther Sluiter - januari 2014
Gedicht dat ik schreef na de gezinsretraite in de traditie van Tich Nhat Hanh op het Drentse platteland waar een groot gevoel van verbinding met andere mensen ontstond.
Prachtig
Geaard
loop ik
op wolken
Mijn vuur
aangewakkerd
zie ik de zon
in jouw ogen
In alle ogen
weerspiegelt
mijn zon
Liefde groeit
zo maar op straat
met elke stap
in elk gelaat
Iedereen is
prachtig
Esther Sluiter - januari 2014
Verbinding Bijbelverhalen en leven in Aandacht
Brief aan dominee de Boer na aanleiding van een uitnodiging om te te nemen aan een expositie in de gereformeerde kerk in Broek op Langedijk met het thema: tegenstellingen gebaseerd op een aantal Bijbelverhalen.
Brief aan dominee de Boer na aanleiding van een uitnodiging om te te nemen aan een expositie in de gereformeerde kerk in Broek op Langedijk met het thema: tegenstellingen gebaseerd op een aantal Bijbelverhalen.
Geachte dominee de Boer
Hartelijk dank voor de uitnodiging, die ik via Rosemarijn Dissen ontving voor deelname aan deze expositie in uw gereformeerde kerk. De uitnodiging om werk te maken bij de Bijbelteksten, door u samengevat onder het thema ‘tegenstellingen’ heb ik met plezier aangenomen. Voor mij persoonlijk voelt deze uitnodiging als een kans om opnieuw verbinding te maken met mijn christelijke wortels. Ik heb met nieuwe ogen gelezen in de Bijbel die ik bij het verlaten van mijn basisschool meekreeg. Spreken over de teksten met mijn vriendin Gerdien van Delft gaf me er meer inzicht in. Aan de hand van de tekst "De nieuwe orde van de Geest" heeft zij mij de betekenis verduidelijkt van het Nieuwe Verbond en de betekenis van Jezus daarin ten opzichte van het Oude Verbond. De mildheid en het niet (ver)oordelen van jezelf of anderen is wat me in haar uitleg van het Nieuwe Verbond erg aansprak. Ik heb het gevoel dat ik dankzij onze gesprekken de betekenis van Jezus (in elk geval voor mijn vriendin) nu iets beter begrijp. Wat dat betreft is voor mij de expositie al geslaagd voor ik aan het tekenen hiervoor begon.
Des al niet te min ben ik ook aan het werk gegaan (..) en heb me vrijelijk laten inspireren door de teksten en onze gesprekken. Als vanzelf is één en ander ook verweven met mijn oefeningen in aandacht te leven en te werken.
In het verhaal van Maria en Martha gaat het voor mij over de juiste keuzes maken elk moment opnieuw. Als ik kies om met mijn hele aandacht in het huidige moment aanwezig te zijn, kan ik het goddelijke van de schepping in het kleinste partje daarvan ervaren. Dat klinkt makkelijker gezegd dan gedaan, want Martha en Maria leven beiden in mij. Ik lees het verhaal als een uitvergroting. Voor Martha stond Jezus in levende lijve en nog kon zij dit grote Geluk niet ervaren, omdat haar aandacht gericht was op andere zaken. Hoe zou zij van de schoonheid van iets schijnbaar eenvoudigs als een sinaasappel kunnen genieten?
Daarom train ik Maria in mij. Dit doe ik onder meer door (wanneer ik me herinner) te oefenen in eten met aandacht. Een sinaasappelschijfje alvorens het op te eten met al mijn zintuigen ervaren: Het ruiken, horen, voelen, zien en dan heel bewust proeven en in aandacht heel langzaam kauwen. Het is meer dan de moeite waard en toch moet ik toegeven dat meestal Martha (voordat Maria de kans krijgt) al etend is opgestaan en alweer bezig is (nog steeds etend) het zojuist gebruikte mes af te wassen... Om het oefenen van eten in aandacht een extra impuls te geven, heb ik besloten om ook mijn tekenwerk hieraan te verbinden.
De gelijkenis tussen een doorgesneden kiwi of sinaasappel en de zon vind ik prachtig. Ik denk dat de gelijkenis tegelijkertijd de diepe verbondenheid weerspiegelt tussen sinaasappel en zon. In de sinaasappel zijn de zon, de regen, de tijd, de sinaasappelboom aanwezig. Ze is bovendien bij mij terechtgekomen dankzij het werk van een boer, een chauffeur, een verkoper. Deze sinaasappel verdient daarom mijn volle aandacht: Als onderwerp voor mijn tekenwerk en boven alles als voedingsbron.
In Genesis 1:1:10 brengt God scheiding aan. We kunnen daarom dag en nacht, water en land, zon en regen van elkaar onderscheiden. Al deze manifestaties van Gods schepping zijn uniek en van ongekende schoonheid. Voor mij is het tegelijkertijd belangrijk de onderlinge verbondenheid tussen al deze elementen niet uit het oog te verliezen. Het één kan niet zonder het ander. Het één bestaat dankzij het andere. Zoals de sinaasappel uit allemaal niet sinaasappel elementen bestaat. Als ik de sinaasappel eet, wordt de sinaasappel deel van mij en daarmee de boom, de zon, de maan de sterren, de regen, de tijd, het werk van de boer, de chauffeur en de handelaar. In deze tekening die begon met het tekenen naar de waarneming van een partje sinaasappel ontstond al tekenend voor mij een beeld dat iets weergeeft van deze onderlinge verbondenheid.
Hartelijk dank voor de uitnodiging, die ik via Rosemarijn Dissen ontving voor deelname aan deze expositie in uw gereformeerde kerk. De uitnodiging om werk te maken bij de Bijbelteksten, door u samengevat onder het thema ‘tegenstellingen’ heb ik met plezier aangenomen. Voor mij persoonlijk voelt deze uitnodiging als een kans om opnieuw verbinding te maken met mijn christelijke wortels. Ik heb met nieuwe ogen gelezen in de Bijbel die ik bij het verlaten van mijn basisschool meekreeg. Spreken over de teksten met mijn vriendin Gerdien van Delft gaf me er meer inzicht in. Aan de hand van de tekst "De nieuwe orde van de Geest" heeft zij mij de betekenis verduidelijkt van het Nieuwe Verbond en de betekenis van Jezus daarin ten opzichte van het Oude Verbond. De mildheid en het niet (ver)oordelen van jezelf of anderen is wat me in haar uitleg van het Nieuwe Verbond erg aansprak. Ik heb het gevoel dat ik dankzij onze gesprekken de betekenis van Jezus (in elk geval voor mijn vriendin) nu iets beter begrijp. Wat dat betreft is voor mij de expositie al geslaagd voor ik aan het tekenen hiervoor begon.
Des al niet te min ben ik ook aan het werk gegaan (..) en heb me vrijelijk laten inspireren door de teksten en onze gesprekken. Als vanzelf is één en ander ook verweven met mijn oefeningen in aandacht te leven en te werken.
In het verhaal van Maria en Martha gaat het voor mij over de juiste keuzes maken elk moment opnieuw. Als ik kies om met mijn hele aandacht in het huidige moment aanwezig te zijn, kan ik het goddelijke van de schepping in het kleinste partje daarvan ervaren. Dat klinkt makkelijker gezegd dan gedaan, want Martha en Maria leven beiden in mij. Ik lees het verhaal als een uitvergroting. Voor Martha stond Jezus in levende lijve en nog kon zij dit grote Geluk niet ervaren, omdat haar aandacht gericht was op andere zaken. Hoe zou zij van de schoonheid van iets schijnbaar eenvoudigs als een sinaasappel kunnen genieten?
Daarom train ik Maria in mij. Dit doe ik onder meer door (wanneer ik me herinner) te oefenen in eten met aandacht. Een sinaasappelschijfje alvorens het op te eten met al mijn zintuigen ervaren: Het ruiken, horen, voelen, zien en dan heel bewust proeven en in aandacht heel langzaam kauwen. Het is meer dan de moeite waard en toch moet ik toegeven dat meestal Martha (voordat Maria de kans krijgt) al etend is opgestaan en alweer bezig is (nog steeds etend) het zojuist gebruikte mes af te wassen... Om het oefenen van eten in aandacht een extra impuls te geven, heb ik besloten om ook mijn tekenwerk hieraan te verbinden.
De gelijkenis tussen een doorgesneden kiwi of sinaasappel en de zon vind ik prachtig. Ik denk dat de gelijkenis tegelijkertijd de diepe verbondenheid weerspiegelt tussen sinaasappel en zon. In de sinaasappel zijn de zon, de regen, de tijd, de sinaasappelboom aanwezig. Ze is bovendien bij mij terechtgekomen dankzij het werk van een boer, een chauffeur, een verkoper. Deze sinaasappel verdient daarom mijn volle aandacht: Als onderwerp voor mijn tekenwerk en boven alles als voedingsbron.
In Genesis 1:1:10 brengt God scheiding aan. We kunnen daarom dag en nacht, water en land, zon en regen van elkaar onderscheiden. Al deze manifestaties van Gods schepping zijn uniek en van ongekende schoonheid. Voor mij is het tegelijkertijd belangrijk de onderlinge verbondenheid tussen al deze elementen niet uit het oog te verliezen. Het één kan niet zonder het ander. Het één bestaat dankzij het andere. Zoals de sinaasappel uit allemaal niet sinaasappel elementen bestaat. Als ik de sinaasappel eet, wordt de sinaasappel deel van mij en daarmee de boom, de zon, de maan de sterren, de regen, de tijd, het werk van de boer, de chauffeur en de handelaar. In deze tekening die begon met het tekenen naar de waarneming van een partje sinaasappel ontstond al tekenend voor mij een beeld dat iets weergeeft van deze onderlinge verbondenheid.
 |
| verbinding conté op papier 70 x 100 cm |
Terwijl
deze tekening ontstond, (her)schiep ik een wereld op papier door vormen
en kleuren duidelijk van elkaar te onderscheiden. In mijn tekening zijn
op het eerste gezicht dan ook duidelijke scheidslijnen te zien. Ook
zijn te onderscheiden tegenstellingen zoals licht en donker,
complementaire kleuren, onder en boven. Tegelijkertijd heb ik de
heelheid van het grote geheel willen verbeelden. Bij nadere beschouwing
is te zien dat scheidslijnen niet heel scherp zijn, maar diffuus. Voor
mij gaat het om schijnbare tegenstellingen. Het licht verbindt boven en
onder.
In Jesaja 58:1-14 lees ik over de mogelijkheid van het herbouwen van oude puinhopen. Als kunstenaar herken ik hierin de mogelijkheid die mij ter beschikking staat tot het herscheppen van werelden. We zeggen vaak dat we als we tekenen (of schilderen o.i.d.) we uit het niets iets scheppen; uit het witte vlak ontstaat de tekening. Maar als ik daar langer over nadenk, klopt het voor mij niet. Ik put niet uit het niets, ik put uit de hele rijkdom van de Schepping en al wat er vóór mij gemaakt en bedacht is en al waar ik mee in aanraking ben (geweest). Daaruit bestaat mijn palet en het bepaald wat voor soort nieuwe wereld op papier ik kan herscheppen. Meer en meer voel ik dat iets creëren, iets de wereld in brengen ook verantwoordelijkheid daarvoor met zich meebrengt. De creatie roept (meestal) iets op bij degene die er naar kijkt. Ik teken daarom liever een sinaasappel dan een mars. De sinaasappel roept wellicht eerder de behoefte aan een sinaasappel en dus aan gezonde voeding op terwijl de mars de behoefte aan een mars, dus aan ongezonde voeding zou kunnen oproepen.
Mijn drijfveer als kunstenaar is om de schoonheid die ik ervaar in de schepping en in mijn leven via beeld te kunnen delen met anderen. Lang heb ik dit niet durven toegeven of benoemen, mede omdat in ‘de kunstwereld’ het ideaal van schoonheid niet (meer) persé een pré is. Om iets moois en goeds te kunnen maken is het voor mij ook belangrijk om mij te verbinden met mooie en goede dingen en met mensen die daar ook voor kiezen. Daar komt Maria (of aandacht) wat mij betreft weer om de hoek kijken. Op gezette tijden rust nemen en de goede keuzes maken, (wat mogelijk wordt door uitgerust te zijn) is wat ik lees in dit hoofdstuk in Jesaja ‘Over het vasten’. Tekenen, scheppend bezig zijn is voor mij ook een wijze om te oefenen om ook het dagelijkse leven steeds opnieuw te kunnen herscheppen. Of zoals zo mooi verwoord in Jesaja, de grondvesten van vorige geslachten te kunnen herstellen. De tekst geeft het vertrouwen dat dan ook 'de mijnen' overoude puinhopen zullen herbouwen. Ik lees de tekst als dat wij daarmee het leven liefdevoller en vrediger kunnen maken voor anderen en voor onszelf en dat wij dan van de volheid, de rijkdom van dit leven kunnen genieten.
Graag laat ik nu de tekening voor zichzelf spreken. Zij vertelt als het goed is haar eigen verhaal in haar eigen (beeld)taal.
Esther Sluiter, februari 2014
In Jesaja 58:1-14 lees ik over de mogelijkheid van het herbouwen van oude puinhopen. Als kunstenaar herken ik hierin de mogelijkheid die mij ter beschikking staat tot het herscheppen van werelden. We zeggen vaak dat we als we tekenen (of schilderen o.i.d.) we uit het niets iets scheppen; uit het witte vlak ontstaat de tekening. Maar als ik daar langer over nadenk, klopt het voor mij niet. Ik put niet uit het niets, ik put uit de hele rijkdom van de Schepping en al wat er vóór mij gemaakt en bedacht is en al waar ik mee in aanraking ben (geweest). Daaruit bestaat mijn palet en het bepaald wat voor soort nieuwe wereld op papier ik kan herscheppen. Meer en meer voel ik dat iets creëren, iets de wereld in brengen ook verantwoordelijkheid daarvoor met zich meebrengt. De creatie roept (meestal) iets op bij degene die er naar kijkt. Ik teken daarom liever een sinaasappel dan een mars. De sinaasappel roept wellicht eerder de behoefte aan een sinaasappel en dus aan gezonde voeding op terwijl de mars de behoefte aan een mars, dus aan ongezonde voeding zou kunnen oproepen.
Mijn drijfveer als kunstenaar is om de schoonheid die ik ervaar in de schepping en in mijn leven via beeld te kunnen delen met anderen. Lang heb ik dit niet durven toegeven of benoemen, mede omdat in ‘de kunstwereld’ het ideaal van schoonheid niet (meer) persé een pré is. Om iets moois en goeds te kunnen maken is het voor mij ook belangrijk om mij te verbinden met mooie en goede dingen en met mensen die daar ook voor kiezen. Daar komt Maria (of aandacht) wat mij betreft weer om de hoek kijken. Op gezette tijden rust nemen en de goede keuzes maken, (wat mogelijk wordt door uitgerust te zijn) is wat ik lees in dit hoofdstuk in Jesaja ‘Over het vasten’. Tekenen, scheppend bezig zijn is voor mij ook een wijze om te oefenen om ook het dagelijkse leven steeds opnieuw te kunnen herscheppen. Of zoals zo mooi verwoord in Jesaja, de grondvesten van vorige geslachten te kunnen herstellen. De tekst geeft het vertrouwen dat dan ook 'de mijnen' overoude puinhopen zullen herbouwen. Ik lees de tekst als dat wij daarmee het leven liefdevoller en vrediger kunnen maken voor anderen en voor onszelf en dat wij dan van de volheid, de rijkdom van dit leven kunnen genieten.
Graag laat ik nu de tekening voor zichzelf spreken. Zij vertelt als het goed is haar eigen verhaal in haar eigen (beeld)taal.
Esther Sluiter, februari 2014
